Bob is een podcast over Elisa, vierentachtig jaar en verliefd… op Bob. Een man waarvan haar drie dochters tot dan toe nooit hadden gehoord, maar over wie hun moeder niet meer kan zwijgen. Wie is Bob en heeft hij wel echt bestaan? 

Met deze inleiding neemt de podcast Bob de luisteraar mee op een zoektocht. Via gesprekken met Elisa, haar dochters en anderen uit haar omgeving proberen de makers van de podcast de raadselachtige Bob op te sporen. Je leeft als luisteraar dankzij de goede vertelstructuur mee tot de laatste minuut.

Als er over podcasts wordt gesproken, gaat het vaak over audioproducties uit Amerika. Maar dichter bij huis worden ook mooie en verhalende pareltjes gemaakt. Zoals deze heerlijke serie in zes delen, van audiocollectief Schik en VPRO Dorst, de kweekvijver voor jonge programma- en podcastmakers. Een goed verhaal dat prachtig is gemonteerd. En op zeer creatieve wijze ook licht werpt op een belangrijk maatschappelijk probleem: dementie. 

Podcast Bob laat horen dat audio tegenwoordig een langer leven heeft dan de radio. En een veel groter domein: er is een zee van mogelijkheden op internet bijgekomen. Daar kunnen de liefhebbers van geluid alleen maar blij mee zijn. En zeker als die mogelijkheden zo worden benut als door de makers van dit verrukkelijke verhaal over de mysterieuze Bob.

In een tijd waarin alles gebeurt met een ‘d’ en waarin niemand zich nog lijkt te ergeren aan het feit dat iemand zich ergens aan irriteert, terwijl anderen juist zeggen dat het ze stoort dat niemand zich nog ergert aan ‘hun hebben’, juist in deze tijd vol taalverwarring is een programma als De Taalstaat een baken in de steeds dichter wordende taalmist.

In slechts vierenhalf jaar heeft het programma zich stevig genesteld in de programmering van de publieke omroep. Als er een voorbeeld is te noemen van een radioprogramma waarin de publieke zaak een hartverwarmende dienst wordt bewezen, dan is het De Taalstaat wel.

Voor de luisteraar valt er wekelijks veel te leren, wordt het taalbewustzijn geprikkeld. En dat doen de makers zonder ooit belerend te zijn. Met schijnbaar gemak wordt in twee uur de indruk gewekt dat zomaar eventjes uit de losse pols het fenomeen van onze moerstaal van alle kanten wordt belicht. Er wordt teruggeblikt als waren de makers woordarcheologen. De vinger wordt aan de hedendaagse digitale communicatiepols gehouden, verhalenvertellers in de breedste zin van het woord vertellen de verhalen achter hun verhalen. En de luisteraar kan zich tot De Taalstaat wenden met prangende vragen.

In het programma valt met enig gemak de hand van de meester, Frits Spits, te herkennen. Zijn radiohandschrift bestaat uit een schier oneindige rij van rubrieken die allemaal de liefde voor onze taal in al haar verschijningsvormen bloot proberen te leggen. Het Nederlandstalige lied krijgt verdiende aandacht, het unieke taalgebruik van het individu wordt onder een vergrootglas gelegd, kortom: De Taalstaat is boeiend voor iedereen die onze taal spreekt of zou willen spreken.

Dat dit gaat op een manier die gespeend is van versteend taalpurisme of vermanende vinger verdient alle lof. Of in elk geval: een nominatie voor de Zilveren Reissmicrofoon 2018. Zo besloot de jury. Na ampele overweging. Ampel. Is dat eigenlijk een vergeetwoord?

Waar de vijf landelijke radiozenders in meer of mindere mate moeite moeten doen om het door hen gedefinieerde publiek ook daadwerkelijk te bereiken, is er in de marge van de publieke omroep nu al zestien jaar lang een radiozender actief die bewijst hoe een publieke zender écht hoort te werken.

FunX (3 augustus 2002) biedt een programmering die zich werkelijk onderscheidt van wat elke andere muziek- en of jongerenzender in Nederland laat horen. Urban, latin, dancehall, Arab Pop, reggae, rai, hiphop en crossovers tussen deze muziekstijlen zijn al sinds 2002 te horen op de van oorsprong Rotterdamse zender, ver voordat ze deel gingen uitmaken van de mainstream die anno 2018 de hitparades bepaalt. Maar namen als Boef, Nicky Jam, Ronnie Flex en Martin Garrix zijn nog altijd te horen op FunX, ook al draaien 3FM, 538, Radio 2, Radio 10 en Radio 1 ze nu ook dagelijks.

De zender blijft echter de voorloper die het al zestien jaar is en wisselt de grote namen af met nieuwe muziek en interessante, toegankelijk gebrachte informatie voor de grootstedelijke jongeren. Behalve in Rotterdam, de stad van de hoofdvestiging, zendt FunX lokale edities uit via de ether in Amsterdam, Den Haag en Utrecht. Daarnaast is er een landelijke dekking via het internet en DAB+. Via de site zijn streams te beluisteren met specialistische programma’s met hiphop, latin, reggae, Arab, dance en een ‘slow jamz’-stream.

Jongeren uit de grote stad bereiken, was vanaf de start het oogmerk van FunX. Een onmogelijk doel voor menige regionale publieke zender, een doel dat voor de landelijke publieke jongerenzender 3FM ook steeds verder uit beeld lijkt te raken. Het is dan ook vooral een compliment voor FunX dat programmaleider Sharid Alles werd gevraagd de nieuwe zendermanager van 3FM te worden.

Er zijn al zo’n tweeduizend afleveringen van Vroege Vogels gemaakt. Zijn voorloper was Weer Of Geen Weer, over alles dat groeit en bloeit en ons altijd weer boeit. Milieuhygiëne werd in de loop der tijd milieu, natuur werd mens en natuur.

Nu, anno 2018, is Vroege Vogels veel meer dan een radioprogramma. Het is een platform, een community met radio, televisie en internet, waar je terecht kunt met al je meldingen omtrent flora en fauna. En waar je elkaar en deskundigen kunt bevragen over alles wat met natuur en milieu te maken heeft.

Presentatoren zijn gekomen en gegaan. Sinds 2007 is Menno Bentveld de vaste zondagochtendgids, eerst in wisselend vrouwelijk gezelschap maar thans alleen. Hij presenteert live vanuit boerderij Stadzigt bij het Naardermeer en wordt daarbij terzijde gestaan door gasten die zich spontaan melden aan de buitenmicrofoon. Zoals onlangs een waterral. Het was de eerste keer dat deze vogel op de Nederlandse radio te horen was.

De toon van het programma is luchtig, de muziek licht klassiek. Toch worden zware onderwerpen niet geschuwd. De schade die olieboringen aanrichten, gif in de voedselketen, het uitsterven van de bijen… Je raakt er nooit zo treurig van dat je de radio uitzet. Dat komt door de presentatiestijl en de afwisseling. De klimaatverandering gaat hand in hand met de orchis in de Achterhoek. De plastic soep in de oceanen wordt afgewisseld met het geluid van de kleine karekiet, opgenomen vanuit de werkkamer van een luisteraar in De Bilt.

De eikenprocessierups, de salomonszegelwesp, de buxusmot, de hondsroos, de meikevers: ze worden door luisteraars gemeld via de Fenolijn, een antwoordapparaat dat altijd bereikbaar is.

Vroege Vogels hoort bij de zondag zoals de Top 2000 hoort bij de tijd tussen kerst en oudjaar. Wat ons betreft mogen er nog 40 jaar bij.

In 1962 zong Chubby Checker ‘Let’s Twist again’, Cliff Richard ‘The Young Ones’ en Anneke Grönloh ‘Paradiso’. Spannende, gloednieuwe muziek voor een jonge generatie die zich hartstochtelijk wilde losmaken van de jaren vijftig. Bij Radio Veronica draaide een jonge presentatrice die platen. Als enige vrouwelijke dj avant-la-lettre.

In 2018 komt op NPO Radio 5 Robbie Williams voorbij. Diezelfde dj van toen kondigt hem af. Een vrouw die op de radio geen achternaam nodig heeft. Generaties lang heeft ze zich op volstrekt eigen wijze geroerd in de media. En ondanks enige onderbrekingen heeft ze haar oude liefde, de radio, nooit laten vallen.

In een bedrijfstak waar een vijftigplusser soms al wordt beschouwd als een neanderthaler laat Tineke de Nooij zien dat je, ook als je die uiterste houdbaarheidsdatum al 27 jaar achter je hebt liggen, schijnbaar moeiteloos overeind kunt blijven door simpelweg altijd en overal jezelf te blijven.

‘What you hear is what you get’. Aan Tineke valt werkelijk niets gekunstelds te ontdekken. Verbazing, onbedaarlijk lachen en oprechte interesse voor grote, maar vooral voor kleine dingen worden op volstrekt onvoorspelbare momenten vanuit een radio-emmer boven de luisteraars omgekeerd. En de luisteraar herkent het allemaal, omdat Tineke haar programma’s laat klinken alsof iedereen het ook zo zou kunnen.

Tineke de Nooij bleef als jonge vrouw en de vele jaren daarna overeind in een door mannen gedomineerde wereld en wilde best gezellige programma’s voor huisvrouwen maken, maar vond dat ze ook wegbereider moest zijn voor de progressieve popmusici. Ze bevocht haar eigen positie, simpelweg omdat ze nu eenmaal overtuigd was van haar talent.

Ook bij NPO Radio 5 laat Tineke de Nooij nu alweer acht jaar horen hoe authentiek radiomaken kan klinken.

Er is maar één Tineke. Vandaar dat de Ere Zilveren Reissmicrofoon 2018 aan haar is toegekend.