De documentairereeks Onze man bij de Taliban (VPRO) van Thomas Erdbrink en Roel van Broekhoven is bekroond met de Zilveren Nipkowschijf 2023.  De winnaars  kregen de prijs op 15 juni uit handen van juryvoorzitter Renate van der Bas in het Ketelhuis te Amsterdam. Regisseur Van Broekhoven kreeg al drie keer eerder een Nipkowschijf. In 2015 ontving hij samen met Erdbrink dezelfde tv-prijs voor Onze man in Teheran. De  Stichting Nipkow reikt jaarlijks deze prijzen van de kritiek uit aan de beste podcasts, radio- en tv-programma’s.

Vincent Bijlo overhandigde de Zilveren Reissmicrofoon aan Michiel Driebergen en Edwin Koopman voor hun podcast Stad in oorlog: Charkiv één jaar onder vuur (VPRO). DJ Armin van Buuren nam de Ere Zilveren Reissmicrofoon in ontvangst voor zijn radiowerk. Cabaretiers Niels van der Laan en Jeroen Woe kregen de Ere Zilveren Nipkowschijf voor het satirische programma Even tot hier (BNNVARA). Een speciale vermelding ging naar tv-maker Raven van Dorst.

De documentaire De jurk en het scheepswrak (NTR) van regisseur en scenarioschrijver Arnold van Bruggen en de dramaserie Rampvlucht (KRO-NCRV) van scenarioschrijver Michael Leendertse, regisseur Lourens Blok en co-regisseur Edson da Conceicoa waren de andere genomineerden voor de Zilveren Nipkowschijf. De andere twee genomineerden van de Zilveren Reissmicrofoon 2023 waren 3voor12 (VPRO) en de podcast De Taxioorlog (BNR Nieuwsradio). Een speciale vermelding was er voor de makers van de podcast De Rob Touber Sound,  Jim Immig en Frank Jochumsen.

Niels van der Laan en Jeroen Woe kregen de Ere-Nipkow voor hun tv-show ‘Even tot hier’. Foto Patrick van Emst

Uit het juryrapport over Onze man bij de Taliban:                

‘De onvoorstelbare beelden staan op ons aller netvlies gegrift: Afghanen die in blinde paniek hun land proberen te verlaten nadat de Taliban de macht hebben gegrepen, desnoods door zich als krankzinnigen aan de vleugels van een vertrekkend vliegtuig vast te klampen. Niet iedereen denkt bij die beelden: laat ik eens gaan kijken hoe het daar nu is. Journalist Thomas Erdbrink en regisseur Roel van Broekhoven deden dat wel.’

Uit het juryrapport van Stad in Oorlog:

‘ Charkiv heeft in deze podcast een stem, een vrouwenstem Ze vertelt: “Het was nog donker op 24 februari 2022. De buurtsuper was al open. Iemand kwam sigaretten halen. Toen ging opeens het luchtalarm en begon het gedonder. Michiel Driebergen en Edwin Koopman tekenen in audio op hoe Charkiv en haar bewoners overleven. Op zeer radiofonische wijze in full stereo. We horen het asfalt van de buitenwijken veranderen in kinderkopjes in het centrum. We lopen mee naar de negende verdieping van een kapotgeschoten flat, waar vlak achter de voordeur van een appartement een matras ligt waarop een stel waarvan de man chronisch ziek is al een jaar overleeft. We horen hoe de inwoners murw gebeukt zijn door de doffe dreunen van de inslaande Russische raketten. Sommigen doen niet eens meer de moeite om en schuilplaats op te zoeken als het luchtalarm gaat.  Stad In Oorlog brengt wat wij ons met geen mogelijkheid kunnen voorstellen dichtbij: hoe het is om te leven in oorlog.’

Radiomakers Michiel Driebergen en Edwin Koopman kregen de Reissmicrofoon voor de podcast ‘Stad in oorlog’. Foto Patrick van Ernst

De jury van de Zilveren Nipkowschijf (sinds 1961) en bestaat uit televisiecritici en mediajournalisten. Dit jaar hebben zitting: voorzitter Renate van der Bas en Maaike Bos (Trouw), Rinskje Koelewijn en Wilfred Takken (NRC), Dennis Jansen en Angela de Jong (Algemeen Dagblad), Bernice Breure en Patricia Cortie (De Telegraaf), Yasmina Aboutaleb en Arno Haijtema (de Volkskrant), Stefan Raatgever (Het Parool), Walter van der Kooi (De Groene Amsterdammer) en Ron Vergouwen (freelance mediajournalist bij o.a. NPO Radio 1).

Vincent Bijlo (radiorecensent NRC) is de voorzitter van de jury van de Reissmicrofoon, die verder bestaat uit Arjan Snijders (mediajournalist), Edwin Wendt (freelance mediajournalist), Frederique de Jong (presentator en podcaster Follow the Money), Miranda van Holland (radiomaker), Paul van der Lugt (oud-directeur RTV Utrecht), Roeland van Zeijst (radiospecialist Broadcast Magazine) en Rutger Boxhoorn (radiodocent Hogeschool InHolland).

Niels van der Laan, Jeroen Woe en hun team krijgen dit jaar de Ere Zilveren Nipkowschijf voor hun satirische programma Even tot hier. Dat maakte juryvoorzitter Renate van der Bas op 10 mei bekend in de talkshow Jinek.

De drie genomineerden voor de jaarlijkse Zilveren Nipkowschijf zijn de documentaire De jurk en het scheepswrak (NTR) van regisseur en scenarioschrijver Arnold van Bruggen, de vierdelige serie Onze man bij de Taliban (VPRO) van journalist Thomas Erdbrink en regisseur Roel van Broekhoven, en de dramaserie Rampvlucht (KRO-NCRV) van scenarioschrijver Michael Leendertse, regisseur Lourens Blok en co-regisseur Edson da Conceicoa. Raven van Dorst krijgt een Speciale Vermelding.

Ere Zilveren Nipkowschijf 2023

Even tot hier (BNNVARA)

Jeroen Woe en Niels van der Laan leveren al sinds het begin van Even tot hier hoge kwaliteit satire over het nieuws van de week. Hun kracht: het grote nieuws verpakken tot slimme, uiterst geestige, muzikale en altijd actuele televisie. Ze maken lastige onderwerpen toegankelijk voor een breed publiek en mixen die vervolgens handig met andere grappen over alles en iedereen. Zo werd – een hoogtepunt – de afhandeling van de Groningse aardbevingsschade verbonden met de valse noten van Eurovisie-deelnemers Mia en Dion. Van der Laan en Woe zijn in hun negende seizoen in hun beste vorm tot nu toe.

Nominaties Zilveren Nipkowschijf 2023

De jurk en het scheepswrak (NTR)

Een wildwestverhaal in de Waddenwateren, een technisch verhaal over de conservering van cultureel erfgoed, en vooral: een verhaal over hartstocht. De driedelige serie De jurk en het scheepswrak (NTR) ontrafelt met precisie en gevoel voor avontuur wat er allemaal speelt rond de schatten van een zeventiende-eeuws scheepswrak. Tussen munten, zilver en eeuwenoude palen kwam ‘de Nachtwacht van de Nederlandse maritieme archeologie’ boven water, een kostbare zijden jurk. De jutters spoten hem met de tuinslang schoon en toonden hem op een barbecuefeestje. Respectloos? Zonder hen waren die schatten überhaupt niet opgedoken.

Texelaar Arnold van Bruggen komt dicht bij alle partijen en geeft je handvatten om géén gemakkelijke mening te vormen. De personages zijn ijzersterk en illustreren een boeiende kloof in Nederland: die tussen de gewone, traditionele burger en de gespecialiseerde instituties.

Onze man bij de Taliban (VPRO)

We kennen de beelden allemaal: Afghanen die in blinde paniek hun land wilden verlaten, desnoods door zich aan de vleugels van een vertrekkend vliegtuig vast te klampen, nadat de Taliban de macht hadden gegrepen. Niet iedereen denkt bij die beelden: goh, laat ik eens gaan kijken hoe het daar nu is. Journalist Thomas Erdbrink en regisseur Roel van Broekhoven deden dat wel. Het leverde een intense serie op vanuit een gesloten land waarin vooral vrouwen van de een op andere dag hun toekomstplannen zagen verdampen. Vrouwen die wel enorm strijdbaar zijn, blijkt uit de gesprekken die Erdbrink met hen voert. Erdbrink was niet de enige die geregeld met tranen in de ogen zat.

Rampvlucht (KRO-NCRV)

Een dodelijke ramp, gevolgd door een brij van halve waarheden en leugens, en een politieke afwikkeling op zijn lelijkst: de serie Rampvlucht verbijsterde en overdonderde met een dertig jaar oud verhaal, waarover het laatste woord nog lang niet gezegd bleek te zijn. Maar, het is een dramaserie, en mag je feiten en fictie wel mengen? Of was dit laatste juist precies wat er na de Bijlmervliegramp in 1992 gebeurde? De waarheid was zoek. En zolang feitenkoning en journalist Vincent Dekker achter het eindresultaat van de serie staat, zullen de nog altijd gefrustreerde betrokkenen blij zijn met Rampvlucht.

Speciale vermelding Zilveren Nipkowschijf 2023

Raven van Dorst

Raven van Dorst is een ontwapenende, overrompelende televisiepersoonlijkheid die we al een paar jaar een keer willen eren. Zoals Raven in Boerderij van Dorst de onthullingen loskrijgt: briljant. Van Waylons problemen ‘down there’ tot een openhartige Paul de Leeuw over zijn intimiderende sterrengedrag.  Als je ziet hoe authentiek Raven zelf rondbanjert op dat erf, verbaast het niet. De maskers vallen af, omdat die het eigen masker allang heeft afgedaan. Of waarschijnlijk nooit heeft opgehad. Ook in Nachtdieren treedt Raven iedereen met open vizier tegemoet. Van Dorst neemt de kijker op een onbevangen manier mee in de nachtelijke belevenissen van iedereen die op hun pad komt. In Wie van de 3 is Raven een welkom panellid met prikkelende opmerkingen.

Nipkow

De jury van de televisieprijs Zilveren Nipkowschijf (sedert 1961) bestaat uit televisiecritici en mediajournalisten. Dit jaar hebben zitting: Renate van der Bas (voorzitter) en Maaike Bos (beiden Trouw), Rinskje Koelewijn en Wilfred Takken (NRC), Dennis Jansen en Angela de Jong (Algemeen Dagblad), Bernice Breure en Patricia Cortie (De Telegraaf), Yasmina Aboutaleb en Arno Haijtema (de Volkskrant), Stefan Raatgever (Het Parool), Walter van der Kooi (De Groene Amsterdammer) en Ron Vergouwen (freelance mediajournalist bij o.a. NPO Radio 1).

De Stichting Nipkow organiseert ook de audioprijs de Zilveren Reissmicrofoon. De Ere Zilveren Reissmicrofoon gaat dit jaar naar dj Armin van Buuren. De drie nominaties voor de Zilveren Reissmicrofoon 2023 zijn: het muziekplatform 3voor12 (VPRO), de podcast Stad in oorlog: Charkiv één jaar onder vuur (VPRO) en de podcast De Taxioorlog (BNR Nieuwsradio) een speciale vermelding is er voor de podcast De Rob Touber Sound.

Vorig jaar won Boos: This is the Voice de Zilveren Nipkowschijf en nam Paul Witteman de Ere Zilveren Nipkowschijf in ontvangst. De makers van het Eurovisie Songfestival 2021 (NPO/NOS/AVROTROS) kregen een speciale vermelding.

De winnaars van de Zilveren Nipkowschijf en de Zilveren Reissmicrofoon worden op donderdag 15 juni bekend gemaakt in het Ketelhuis in Amsterdam. Later in het jaar eert Beeld & Geluid de winnaars van de Ere Zilveren Nipkow en de Ere Zilveren Reissmicrofoon met een portret in de Wall of Fame. In de glazen wand worden winnaars uit verleden en heden door kunstenaar Jaap Drupsteen in glas vereeuwigd.

De activiteiten van de overkoepelende Stichting Nipkow zijn mogelijk dankzij financiële en organisatorische steun van stichting VEVAM Fonds, Lira Fonds, Beeld & Geluid, NLZiet en Het Ketelhuis en Westergasfabriek.

De Ere Zilveren Reissmicrofoon gaat dit jaar naar Armin van Buuren. Voor de jaarlijkse Zilveren Reissmicrofoon 2023  koos de jury verder drie genomineerden: het multimediaal platform voor popmuziek 3voor12 (VPRO), de podcast Stad in oorlog: Charkiv één jaar onder vuur (VPRO) en de podcast De Taxioorlog (BNR Radio). De speciale vermelding is dit jaar voor de podcast De Rob Touber Sound. 

De Zilveren Reissmicrofoon (sedert 1966) is de jaarlijkse prijs van de kritiek voor het beste radioprogramma of de beste podcast. De winnaars van de Reissmicrofoon en de Nipkowschijf (televisie) worden gekozen op 15 juni, wanneer ook Armin van Buuren wordt gehuldigd. Het Hilversumse museum Beeld & Geluid zal Van Buuren bijzetten in de Wall of Fame. In deze glazen wand zijn winnaars uit verleden en heden vereeuwigd door kunstenaar Jaap Drupsteen.

Ere Zilveren Reissmicrofoon 2023: Armin van Buuren

De lieveling van de Nederlandse dance-scene maakt de titel ‘dj’ dubbel waar: als veelgeprezen club-artiest en als radiomaker. Zijn zelfontwikkelde radioshow A State of Trance werd rond de eeuwwisseling geboren op SLAM!-voorloper ID&T Radio en groeide gestaag uit tot het populairste muziekprogramma ter wereld, waar ook in Nederland de commerciële grootmachten regelmatig strijd om leveren. Vanuit zijn hiervoor speciaal ontworpen radiostudio in Amsterdam brengt Armin al mixend en presenterend wekelijks zo’n veertig miljoen luisteraars in meer dan tachtig landen in vervoering, met sfeervolle selecties en onovertroffen overgangen.

Van Buuren zet de toon in knappe koppelingen met online-platforms en sociale media. Hij maakte ASOT tot een echt radioprogramma, met interactieve onderdelen als de Future Favorite en de Service for Dreamers. Sympathiek is dat Van Buuren steeds meer ruimte gunt aan nieuw talent. Sinds zijn terugkeer bij Radio 538 neemt Armin daar ook de radioklassieker Dance Department voor zijn rekening.

Genomineerden Zilveren Reissmicrofoon 2023

3voor12 (VPRO, 3FM)

3voor12 is in haar 25-jarig bestaan uitgegroeid tot een veelzijdig muziekplatform. Met 3voor12 weet de VPRO op 3FM, online en dankzij de vele eigen lokale redacties menig muziekliefhebber te voorzien van nieuwe muzikale ontdekkingen, live shows, recensies, interviews en rapportages vanaf de grote alternatieve muziekfestivals. 3voor12 is een merk vanuit het verzet geboren, doorgegroeid onder verschillende presentatoren en altijd inhoudelijk goed in stand gehouden door een ijzersterke redactie.

In de pre-streaming tijden was 3voor12 het platform om nieuwe muziek te ontdekken. Altijd relevant, verrassend en vernieuwend, nooit volgend maar bij uitstek voor de troepen uit. De jury wil in dit jubileumjaar stil staan bij 25 jaar 3voor12. 25 jaar waarin muziekliefhebbers aan hun trekken konden komen en menig muzikant dankzij dit platform een publiek wist te vinden.

De Taxioorlog (BNR Nieuwsradio, Sander ’t Sas)

Twintig jaar na het uitbreken van de Amsterdamse taxioorlog doet Sander ’t Sas opnieuw verslag van de gebeurtenissen. De onderzoeksjournalist vertelt het verhaal van de liberalisering van de taximarkt en de rellen in de hoofdstad die hieruit volgden. ‘T Sas gebruikt zijn uitgebreide archief en vult dit aan met interviews met betrokkenen. De jury prijst de samenstelling van de podcast, de kwaliteit en het gebruik van de oude opnames en specifiek de zo herkenbare Amsterdamse tongval van de hoofdrolspelers. Het siert Sander ’t Sas dat hij zelf een zeer bescheiden rol inneemt, het verhaal op de voorgrond plaatst en zoveel mogelijk mensen aan het woord laat.

Stad in oorlog: Charkiv één jaar onder vuur
(VPRO, NPO Radio 1, Michiel Driebergen en Edwin Koopman)

Stad In Oorlog brengt dichtbij wat wij ons met geen mogelijkheid kunnen voorstellen: hoe het is om te leven in oorlog. Charkiv heeft in deze podcast een stem, een vrouwenstem. Ze vertelt: “Het was nog donker op 24 februari 2022. De buurtsuper was al open. Iemand kwam sigaretten halen. Toen ging opeens het luchtalarm en begon het gedonder. Er verschenen pantservoertuigen en tanks in de straten, ik lig op een steenworp afstand van Rusland. Er stond een Z op. Een Z? De Z van Zelensky? Nee, de voertuigen waren Russisch! Mijn bevolking is sinds het begin van de oorlog gehalveerd, van 2 miljoen naar 1 miljoen.”

Onder de vluchtenden was ook radiocorrespondent Michiel Driebergen. Maar hij kwam terug, om in audio op te tekenen hoe Charkiv en haar bewoners overleven. Dat heeft hij op zeer radiofonische wijze gedaan, in full stereo. We horen het asfalt van de buitenwijken veranderen in kinderkopjes in het centrum. We lopen mee door een kapotgeschoten flat. Horen Alexandra, die al de leden van het koor waarin ze zat kwijtraakte. En altijd weer het luchtalarm, gevolgd door zware klappen die door merg en been gaan. Sommige mensen zijn inmiddels zo murw dat ze niet meer naar de schuilkelder gaan. Ze weten, als ze ’s avonds gaan slapen, niet of ze de ochtend zullen halen.

Zo is het om te leven in een oorlog.

Speciale vermelding Zilveren Reissmicrofoon 2023

De Rob Touber Sound (Frank Jochemsen en Jim Immig)

Archief-jager Frank Jochemsen (40) en zijn sidekick Jim Immig (32) vonden elkaar 17 jaar geleden in hun liefde voor Wim Sonneveld. Van het een kwam het ander en ze stuitten op televisieregisseur en platenproducer Rob Touber. Hij speelde een essentiële rol in de carrières van artiesten als Adèle Bloemendaal, Jenny Arean en Gerard Cox. Jochemsen en Immig gebruikten de coronatijd om het verloren gewaande oeuvre van Touber, die furore maakte tussen 1965 en 1975, boven water te halen.

De podcast zit vol geweldige muziek, liedjes die de jury – toch wel redelijk vertrouwd met Nederlandstalige muziek – nog nooit had gehoord. Ze gaan ook langs bij de nog in leven zijnde artiesten met wie Touber heeft gewerkt. Samen luisteren ze naar de opnames die ze hebben opgedolven. De schellen vallen van je oren – wat een sound, en wat een liefde voor het lied.

Jury

Vincent Bijlo (Radiorecensent NRC) is de voorzitter van de jury van de Zilveren Reissmicrofoon 2023, die verder bestaat uit Arjan Snijders (mediajournalist), Edwin Wendt (freelance mediajournalist), Frederique de Jong (presentator en podcaster Follow the Money), Miranda van Holland (radiomaker), Paul van der Lugt (oud-directeur RTV Utrecht), Roeland van Zeijst (radiospecialist Broadcast Magazine) en Rutger Boxhoorn (radiodocent Hogeschool InHolland).