Over Stichting Nipkow

Het bestuur van de Stichting Nipkow bestaat uit:
Renate van der Bas, voorzitter
Alex de Ronde, penningmeester
Vincent Bijlo, bestuurslid Reissmicrofoon
Angela de Jong, vice-voorzitter
Wilfred Takken, secretaris en webmaster

Contact
Persvoorlichting: Manon de Weerd, manonworks@outlook.com
Voor vragen over Stichting en Jury: Renate van der Bas, vanderbas@gmail.com

De Zilveren Nipkowschijf.
Het is de oudste televisieprijs van Nederland, toegekend sinds 1961 door een jury bestaande uit de gezamenlijke Nederlandse mediajournalisten en -critici. In alle bescheidenheid is het volgens velen ook de meest gezaghebbende onderscheiding. Ditzelfde geldt voor De Zilveren Reissmicrofoon, die wordt uitgereikt aan het in de ogen van de jury beste radioprogramma van het jaar.

In beide categorieën worden drie titels genomineerd, waarna één winnaar wordt aangewezen. Ook kunnen eervolle vermeldingen en een Ere-Nipkowschijf of -Reissmicrofoon worden toegekend. Deze oeuvreprijzen moeten echter unaniem worden gedragen door de hele jury. De onderscheidingen zijn van belang als stimulering en toetssteen van kwaliteit, alsmede ter versterking van de (auteursrechtelijke) positie van televisie- en radiomakers.

De Nipkow-jury kan niet alles zien en horen en is dus onbevoegd.
Inderdaad, het is fysiek onmogelijk om alles tot ons te nemen maar de jury bestaat uit vakjournalisten die het aanbod degelijk bijhouden en in elk geval alles zien wat van belang kan zijn. Het jurysysteem zit bovendien zo in elkaar dat juryleden elkaar attenderen op belangwekkende programma’s, waarna er voor het beraad nog een herkansing is voor gemiste zaken. Bij de radio kunnen de omroepen bovendien nog, door middel van audiobandjes de juryleden wijzen op bijzondere programma’s.

De Nipkow-jury is elitair.
Dat is een stelling die niet houdbaar is , want de brede samenstelling – elk gedrukt medium kan een jurylid afvaardigen – is juist een garantie voor een brede kijk. Maar de statuten van de stichting Nipkow verplichten de jury wel naar kwaliteit te kijken. Ook de prijswinnaars zijn divers. Bekroond zijn bijvoorbeeld ook: Paul de Leeuw, Theo en Thea, Wim Meuldijk (Pipo), Rudi Carrell, Mies Bouwman, Bob Rooyens, Koos Postema, Henk Mochel, J.J. de Bom, Barend & Van Dorp.

De jury vergelijkt appels met peren.
Dat is waar. Deels komt dat doordat het huidige prijzenstelsel ontstaan is in een tijd dat er nog maar één tv-net was met een gering aanbod waardoor het enigszins overdreven was om meer prijzen uit te loven. Een andere oorzaak is de financiële situatie van de stichting die een belemmering vormt voor een prijzenregen. Begin 1993 heeft juryberaad er toe geleid dat ook als er meer geld beschikbaar zou zijn, het toch goed is als er bij radio en televisie slechts één prijs zou zijn. Het aspect dat er maar één echte winnaar kan zijn verhoogt de waarde van de Zilveren Nipkowschijf en de Zilveren Reissmicrofoon.

Waarom krijgen altijd VPRO, IKON en NOS de prijzen?
Deze omroepen hebben wel vaak (kwaliteit!) gewonnen, maar lang niet altijd. Bekroond zijn bijvoorbeeld ook o.a. Kees Boomkens (KRO), Ria Bremer (AVRO), Henk Mochel (NCRV), Brandpunt (KRO), Marcel van Dam (VARA), Barend & Van Dorp (RTL4).

Journalisten moeten geen prijzen toekennen.
Waarom eigenlijk niet? In hun krant of tijdschrift oordelen zij met grote regelmaat, waarom zouden zij niet eens per jaar hun finale oordeel geven?

Is er naast een TeleVizier-ring en andere prijzen nog bestaansrecht voor een Zilveren Nipkowschijf en een Zilveren Reissmicrofoon?
Natuurlijk wel. Bij de andere prijzen gaat het om de publiekslievelingen, of bij de Gouden Beelden om het oordeel van vakgenoten. Het kwaliteitsoordeel van de beroepskijkers is daar een mooie aanvulling op en “Hilversum” kijkt er jaarlijks naar uit. Nipkowschijf en Reissmicrofoon zijn bovendien de oudste omroepprijzen en hebben daarmee ook de oudste rechten.

Maar zolang de beste stratenmaker niet wordt gekozen, kiezen wij geen ‘beste programmamaker’
Waarom zou je, als het één er niet is het andere ook laten? In de ons omringende landen worden ook dergelijke prijzen uitgereikt. Waarom zouden wij er dan van afzien? Zie ook de Emmy Awards in Amerika. Een bijdrage leveren aan de kwaliteit van de televisie, door middel van de Nipkowschijf, komt toch niet in conflict met de journalistieke taak? En bovendien: die stratenmaker wordt wel degelijk gekozen.

Wij doen uit principe niet aan dergelijke verkiezingen mee.
Prachtig principe, maar dan ook geen Oscars in de krant, geen Gouden Beren, Gouden Kalveren, Louis d’Or, Bouwmeesterring etc. Die prijzen bestaan en de Nipkowschijf blijft ook zonder de medewerking van die enkeling wel bestaan. En mogen we er op wijzen dat het eerste initiatief voor de Nipkowschijf kwam van eerbiedwaardige collega’s als Hans Keller (Volkskrant), Henk Schaafsma(NRC) en Han G. Hoekstra (Parool).

De jury is mij teveel een kliekje.
Onzin, iedereen die kritisch over televisie en radio schrijft kan in principe deel uit maken van de jury. Veel jury’s bestaan slechts uit een man/vrouw of vier, vijf. De Nipkow-jury uit een veelvoud daarvan. (zie ook 2 ) en zou wel eens de grootste jury van Nederland kunnen zijn. Wel is het aantal juryleden per publicatie om praktische redenen beperkt tot twee.

Waarom beoordeelt de jury geen regionale of lokale programma’s?
Ten eerste omdat het voor een landelijke jury niet goed mogelijk is om het leuke, karakteristieke, opzienbarende, smaakmakende of afwijkende van een regionaal/lokaal programma te herkennen. Ten tweede omdat het dan ondoenlijk is zonder langdurige luister- en kijk-sessies tot een oordeel te komen. Nu kost de jurering al een dag. Bij regionale/lokale beoordeling zou er minimaal nog een dag bij komen. Bovendien schrijven OLON en ROOS al wedstrijden uit waarbij ook de kwaliteit wordt beoordeeld.

Wij wensen niet te dansen naar de pijpen van sponsors.
De (oude) sponsors (NOS, Video Hilversum, Philips en RAI) hadden geen enkele invloed op het juryberaad. Zij leverden enkel de financiën en de faciliteiten (ruimte, techniek, hapje en drankje na afloop) waardoor zowel het jury-overleg als de uitreiking mogelijk werd. De latere sponsors, het omroepvakblad Broadcast Magazine en vervolgens de vereniging Buma/Stemra en nu stichting VEVAM Fonds en het Ketelhuis stonden en staan ook ‘slechts’ garant voor de kosten van de uitreiking. Zij hadden en hebben geen invloed op de jurering.

Hoe wordt het bestuur benoemd?
De Stichting Nipkow is een journalistiek initiatief en de bestuursleden komen dus uit de journalistieke hoek. Nieuwe bestuursleden worden in feite door coöptatie benoemd.

Wie was Paul Gottlieb Nipkow?
De Zilveren Nipkowschijf is genoemd naar de Duitse televisiepionier Paul Gottlieb Nipkow (23-8-1860/24-8-1940) die al in 1883, nog voordat de radio zijn intrede deed, experimenteerde met televisie.
De latere ingenieur was er al in zijn studietijd mee bezig. In feite is hij de bedenker van het principe van de televisie. Het aftasten van het beeld door middel van licht en het vervolgens weer lijn voor lijn opbouwen van dat beeld. Nipkow gebruikte er een snel roterende platte schijf voor waarin spiraalsgewijs kleine gaatjes waren aangebracht. Het door die gaatjes vallende licht werd met een fotocel omgezet in een elektrisch signaal, waardoor het over langere afstanden kon worden getransporteerd. Op het ontvangststation werd het beeld via een soortgelijke schijf geprojecteerd.
Het huidige tv-beeld wordt nog steeds lijn voor lijn afgetast. Maar de vinding van Nipkow wordt niet meer gebruikt. Zijn toestel was uiteindelijk te traag en de lichtopbrengst was te gering om er een bruikbaar tv-systeem van te maken. Daarvoor was nog een generatie uitvinders nodig met o.a. Charles F. Jenkins en John L. Baird.

Wie was Eugen Reiss?
Een trillingvrij marmerblok, een met kolengruis gevulde kamer en twee koolelectroden zijn de voornaamste bestanddelen van de oorspronkelijke Reissmicrofoon, genoemd naar zijn uitvinder de Duitse ingenieur Eugen Reiss.
In tegenstelling tot Paul Gottlieb Nipkow die iets geheel nieuws uitvond, moet Reiss gezien worden als een verbeteraar. Er bestonden immers al microfoons. Maar zijn uitvinding, in 1924 gedaan, stak qua weergavekwaliteit ver uit bij de in die tijd gebruikelijke types en het was dan ook niet verwonderlijk dat de Reissmicrofoon één van de eerste microfoons was die voor de radio werd gebruikt. Er is wel eens verwarring over de schrijfwijze van de naam. Die is ontstaan doordat er ook nog een natuurwetenschapper Johan Philip Reis (met één s dus) heeft geleefd. Deze werd in 1834 geboren en vond een luidspreker uit die vooral bij het telefoonverkeer werd gebruikt. Maar onze Reiss is de Reiss van de radiomicrofoons.
Vandaar de Zilveren Reissmicrofoon.

Wie is Prichett?
Zoals zoveel uitvinders is Harry Prichett, sinds 2003 naamgever van de inmiddels weer verdwenen Zilveren Prichettprijs, een vernieuwer bij toeval.
In 1951 vond de Amerikaan eigenlijk per ongeluk de eerste interactieve tv-show uit door thuis op zijn tv-scherm een snor te tekenen op een gezicht dat op de televisie verscheen. Dat leidde tot het kinderprogramma Winky Dink and You, dat tussen 1953 en 1973 een groot succes was.
In elke uitzending werd participatie van de kijkertjes gevraagd. Door een plastic vel op het tv-scherm te plakken en daarop te tekenen, konden ze hun helden helpen. Als ze bijvoorbeeld een trap tekenden, kon Winky die gebruiken om te vluchten uit netelige situaties.
Prichett, die in 2000 stierf, staat sindsdien bekend als de grondlegger van de interactieve televisie.

De Nipkowschijf-uitreiking wordt mogelijk gemaakt door onze sponsors