De jury van de Zilveren Reissmicrofoon 2025 heeft een speciale vermelding toegekend aan CREAM, het eigenzinnige radiostation van Leon en Renny Ramakers. De eclectische kleurenwaaier verscheen op Valentijnsdag in de digitale ether en was direct een opvallende verschijning binnen het Nederlandse radiolandschap: een verademing, met als doorleefd motto ‘herken en ontdek’.

Met een unieke, handmatig samengestelde muziekmix biedt CREAM een verrassend alternatief voor de door algoritmes en marketing gedreven formats die de hedendaagse radio domineren. Van Taylor Swift tot Jacques Brel, van rock tot klassiek, en in uiteenlopende talen – CREAM biedt een contrastrijke luisterervaring die zich lekker lastig een hokje laat plaatsen.

De jury prijst de zender voor zijn artistieke lef en liefdevolle benadering van de muziekprogrammering. Hoewel het verleidelijk is om CREAM te vergelijken met het Franse FIP, ziet de jury juist ruimte voor nóg meer eigenzinnigheid – een aanmoediging die tegelijk een compliment is en die sinds de bekendmaking van deze onderscheiding al tot verdere verbreding van de muziekkeus lijkt te hebben geleid.

Inmiddels wordt de magische muziekmix online gecomplementeerd met cultuurtips in dezelfde sfeer, zodat de luisteraar de eigen horizon nog verder kan verbreden met boeken, films en exposities.

Met de komst van CREAM, binnen het groeiende aanbod aan KINK-kanalen en zusterzender Alleen Klassiek, is een rijke radiofamilie ontstaan die de muzikale horizon van luisteraars in Nederland op een bijzondere manier verdiept en verbreedt. CREAM ontketende dit jaar een liefdevolle muzikale revolutie op de radio. De jury hoopt dat we nog lang van deze unieke nieuwkomer mogen genieten.

Sinds 1 januari 2022 voert Mischa Blok vier keer per week een uur lang een gesprek
met één gast, onder het motto: Een gesprek op het ritme van je leven. Op het
moment van schrijven van dit rapport staat de teller op 673. Ze variëren van Edwin
Evers, Adelheid Roosen, Marcel van Roosmalen, Gordon, Jan Roos, Ebru Umar en
Anja Meulenbelt tot Maurice de Hond en Lee Towers.

Toch heb je bij Mischa Blok nooit het gevoel dat je naar het zoveelste interview met een BN’er zit te luisteren. Het gesprek begint met “de hartslag van de gast,” waarin
hij of zij, met een kloppend hart op de achtergrond, in een paar zinnen een beeld van
zichzelf schetst. Die hartslag is de basis voor de rest van het uur.

Eén van Bloks grootste kwaliteiten is haar empathische manier van interviewen.
Daardoor geven mensen zich snel bloot, ze praten gemakkelijk, er is weinig afstand.
We horen een intiem, vanzelfsprekend gesprek, zonder oordelen van de interviewer,
daar houdt ze niet van. Er vallen regelmatig, en dat hoor je vrijwel nooit op de
Nederlandse radio, stiltes. Die stiltes zijn vaak mooi, maar ze kunnen ook
ongemakkelijk zijn, je hoort de gast worstelen met woorden en gedachten. Er wordt
zelfs een enkele keer gehuild, meestal rond “de wankelplaat,” een door de gast
gekozen lied dat verwijst naar een moeilijke periode in zijn of haar leven.

De rubriek “het geluid van je jeugd” is ook meesterlijk bedacht, die geeft altijd
aanleiding tot mooie herinneringen. Laat Lee Towers een scheepshoorn horen en je
bent in het Rotterdam van zijn jeugd, waarin hij muziek uit open ramen hoorde
schallen die bij zijn streng christelijke ouders niet te horen was.
Mischa zit echt als zichzelf achter de microfoon, en dat maakt dat de gast dat als
vanzelf ook doet. Zo leer je iemands persoonlijke drijfveren in een uur kennen. Dat
leidt soms tot uitspraken die je nooit meer vergeet.

De reden voor een nominatie kan urgentie zijn, of verdieping. Maar ook plezier en vasthoudendheid. Wat alle Zilveren Reissmicrofoon-kandidaten sinds 1966 sowieso verbindt, is de hoorbare passie van de makers, vaak wekelijks en soms zelfs dagelijks te beluisteren. Maar er is ook dat andere, welhaast nog uitzonderlijker vakmanschap. Schaarse radio die rijpt als een fijne kaas of een goede wijn.

Aan dit éne unieke commerciële radio-uur, bestemd voor alle koolstofgebaseerde levensvormen, is een buitenaardse dertig jaar lang gesleuteld. Dat is ongetwijfeld een wereldrecord en het bewijs dat we hier te maken hebben met een puur passieproject.

In 1983 wordt bij omroep Veronica op Hilversum I het jaar voor het eerst afgesloten met Ben Liebrands Grandmix, nadat eerder dat jaar In The Mix startte als eerste non-stop radioprogramma van Nederland. Met zijn vernieuwende Grandmixen introduceert Liebrand een nieuw genre en inspireert hij generaties aan Nederlandse dj’s, van Armin van Buuren tot DJ Sandstorm en Tiësto. Na tien edities van de Grandmix slaat omroeppolitiek een gat in de serie en in 1995 verlaat Veronica het publieke bestel. Vanaf de millenniumwisseling geeft Radio 538 Liebrand de kans jaarlijks weer een nieuwe Grandmix te maken, door het programma op oudejaarsavond uit te zenden.

In 2023 is Ben Liebrand begonnen om alle missende edities in te halen. Dat onderstreept zijn gedreven vakmanschap en het icoon dat de Grandmix is. Op 31 december 2024 zond Radio Veronica, de plek waar het allemaal begon in 1983, de Grandmix 1994 uit. Deze unieke editie, die de muziek van 1994 verenigt met de productietechnieken van 2024, bewijst opnieuw Liebrands buitengewone talent en onderstreept na de verrassende terugkeer zijn voornemen om de verzameling echt compleet te maken.

De meester weet opnieuw de balans te vinden tussen zijn technisch perfectionisme, een representatieve muziekkeuze én alle elementen die nodig zijn om zo’n muzikale tijdreis via de radio tot een succes te maken. Het vakkundige resultaat heeft de jury nu al in spanning en verwachting voor de aankomende jaarwisselingen.

Dat makers van muziekprogramma’s kunnen kiezen uit vele honderdduizenden titels is aan de meeste programma’s niet af te horen. Aan De Avondstart wel. Simone Walraven draait splinternieuwe platen én hits uit de Evergreen Top 1000 van Radio 5. Tegelijkertijd duikt De Avondstart diep in de muzikale krochten en bewijst daarmee dat er niet alleen in de platgetreden jaren 70, 80 en 90, maar ook in de jaren 50, 40, 30 en zelfs 20 van de vorige eeuw muziek werd gemaakt die anno 2025 niemand wegjaagt.

Simone begon op haar vijftiende bij de Amsterdamse piraat Decibel en heeft vier decennia muziekradio in haar genen zitten. Zij wéét dus dat je een vergeten hit als Short Fat Fanny van Larry Williams – nummer 4 in Amerika in 1957 – helemaal kan draaien. Is niks truttigs aan. Een hit van Bananarama uit de 80s wordt ingeleid door een fragmentje uit 1939 van het origineel: even vijftien seconden ‘teasen’, De Avondstart doet het graag en vaak. Tussen twee beproefde Arbeidsvitaminen van The Beatles en Genesis in, past een portie swingjazz uit 1947 dan weer wél in zijn geheel.

De creatieve en nieuwsgierige makers van De Avondstart zijn altijd op zoek naar de balans. Zoals die audiosnippertjes het publiek op meerdere niveaus bereiken – een teaser voor wie verrast wil worden, een niet storend element voor de oppervlakkige luisteraar – bedient De Avondstart in muziek en verhalen zowel de vluchtige passant als degene die net als de makers naar goede muziek op zoek is. Van een dag oud tot een eeuw oud.

De combinatie van vakmanschap en honger naar oude én nieuwe muzikale ontdekkingen houdt De Avondstart spannend en sprankelend.

Het is een radioprogramma dat spannender is dan het onderwerp. Een radioprogramma dat alle radiowetten tart, altijd wordt uitgezonden op een ander tijdstip. Dat desondanks mag bogen op de hoogste beluistering en waardering, tenminste zolang je favoriet scoort. Een radioprogramma dat een lange geschiedenis heeft, met de oorsprong ruim vijftig jaar geleden. Maar het is ook een programma dat niet vaker wordt uitgezonden dan één keer per twee jaar, met een telkens wisselende locatie en op een telkens wisselend tijdstip.

De eerste editie van RadiOlympia op NPO Radio 1 staat de oudere juryleden nog scherp bij. De Olympische spelen waren in 1984 in Los Angeles. Het NOS-sportprogramma bouwde voort op het succes van Radio Tour de France. Je kon de hele nacht live sport luisteren, terwijl je zelf heerlijk in bed lag. En wat een presentatoren toen al. Koos Postema, Klaas Samplonius, Peter Knegjens, Henk Terlingen en Felix Meurders. Ook de radiostem der radiostemmen Hans Hoogendoorn was de hele nacht van de partij om het Olympisch Journaal te brengen. De twaalf uur durende horizontaal geprogrammeerde uitzending was zo’n succes, mede door het gebruik van jingles, tunes en de speciaal gekozen muziek, dat hij vanaf toen bij alle Olympische Spelen terugkeerde.

RadiOlympia brengt de Olympische spelen in je huis, in de auto, tussen je oren. En dat op een onovertroffen en zeer levendige manier, met heel veel schakelingen tussen heel veel verslaggevers. Er zijn weinig programma’s waar mensen voor in de auto blijven zitten, omdat ze gekluisterd zijn aan de radio. Voor dit programma doen ze dat wel. Het radioverslag is vaak nog boeiender dan de werkelijkheid. Het komt daarmee tot de kern van wat radio is. Jij, de luisteraar, maakt zelf het beeld op basis van wat je hoort.

RadiOlympia is een toonbeeld van een onversnipperd Radio 1. Omroepen lenen redacteuren uit aan de NOS, die allemaal samen in één studio hun werk doen. Het is een bewijs van de impact van Radio 1 als live sportzender. De jury looft het vakmanschap van alle makers. De populariteit komt mede door de kwaliteit van regisseurs, technici, verslaggevers, redacteuren en presentatoren, voor wie het een grote eer is te mogen aanschuiven. Allemaal, van Annet van Trigt en Tom Blom tot Ghislaine Plag, Jurgen van den Berg, Robbert Meeder en Fleur Wallenburg hebben hun zomers graag geofferd om vier weken in de studio RadiOlympia te mogen presenteren.

De roemruchte geschiedenis, de impact, èn de voorbeeldfunctie voor geheel Radio 1 hebben de jury met veel genoegen doen besluiten de Ere Zilveren Reissmicrofoon toe te kennen aan RadiOlympia. Het is radio zoals radio hoort zijn, onontkoombaar en meeslepend.