De Nederlandse Top 40

De Ere zilveren Reissmicrofoon kent de jury dit jaar niet toe aan een radioprogramma, een radiostation of programmamaker. De prijs gaat naar een gebeurtenis. Een die vele stormen en aanslagen op zijn voortbestaan heeft overleefd. 56 jaar geleden opgericht. Een instituut dat te horen is geweest op vele radiostations, van Radio Veronica, Hilversum 3, Radio 538 tot en met Qmusic. Gepresenteerd door veel discjockeys, onder wie Joost den Draaijer (Willem van Kooten), Lex Harding, Erik de Zwart en nu Domien Verschuuren. De Nederlandse Top 40.

De jury meent dat deze hitlijst een onuitwisbare indruk heeft gemaakt op de radio in Nederland. Een initiatief van de toenmalige programmaleider van Radio Veronica, Joost den Draaijer. Op werkbezoek in Amerika hoorde hij op Amerikaanse radiostations Top 40 lijsten en zag hij het succes. Het getal 40 was gekozen omdat er precies 40 van die toenmalige korte liedjes in twee uur pasten, waarbij er nog genoeg tijd overbleef voor reclame.

Op 2 januari 1965 was de eerste uitzending. 56 jaar later is de lijst nog steeds een succes, en baseren de succesvolste radiostations in Nederland hun formats als vanouds mede op de gegevens van de Top 40.

Gedurende de geschiedenis zijn er vele pogingen ondernomen de Nederlandse Top 40 een kopje kleiner te maken: van het verdwijnen van Radio Veronica in 1974, tot de oprichting van de Mega Top 50 in 1992. Midden jaren tachtig was er op Radio 3 elke dag een hitparade bij elke omroep te horen. Toch bleef de Top 40 de grootste en meest invloedrijke. Cruciaal daarbij is de naam zelf, de Top 40, soms met een sponsornaam er voor. Waar andere hitlijsten voortdurend van naam en lengte veranderden, was de Top 40 een steady merk, een soortnaam op zich. Twee jaar terug besloot Radio 538, die de Top 40 sinds 1993 uitzond, het goedkoper en zelf te gaan doen. De Top 40 verhuisde naar Qmusic en is daar weer een succes, waar de 538 Top 50 het nakijken heeft.

De Top 40 is een overlever, weet mee te gaan met zijn tijd. Dat geldt zeker voor de dataverzameling die de grondslag is van de lijst. Niet langer worden omgekochte platenhandelaren gebeld voor de verkoopcijfers of doet de natte vinger zijn werk. Airplay, engagement via social media en streaming zijn nu de fundamenten waarop de lijst gestoeld is. Ook de uitzending van de hitparade zelf heeft zich – zij het conservatief – ontwikkeld. De lijst kenmerkt zich door telkens opgefriste herkenbare vormgeving: “De klapperrrrr van de week”, en strakke presentatie, die alleen iets mag vinden van de bewegingen. Een mening over de liedjes zelf wordt niet op prijs gesteld.

Zo’n radio instituut, 56 jaar lang, van Nationale zaterdagmiddag gebeurtenis op Radio Veronica tot Nationale vrijdagmiddaggebeurtenis op Qmusic, verdient, volgens een unanieme jury, de Ere Zilveren Reissmicrofoon.