Nipkowschijf voor 100 Dagen in de jeugdzorg

In het Amsterdamse Ketelhuis is donderdag de Zilveren Nipkowschijf uitgereikt aan Nicolaas Veul voor Een Valse Start – 100 dagen in de jeugd- en gezinszorg. De documentairereeks van de VPRO over de jeudgzorg werd bekroond met de belangrijkste tv-prijs omdat Veul en zijn team, volgens de jury, hun onderwerp gewetensvol, respectvol en persoonlijk benaderde.

DJ Ben Liebrand ontving de Zilveren Reissmicrofoon voor zijn Grandmix 1994 die vorig jaar werd uitgezonden op Veronica Radio. In zijn grand mixes brengt Liebrand sinds jaar en dag de beste dance-tracks van het jaar in één lange mix. Omdat hij nog enige jaargangen moest inhalen, bracht hij in 2024 de hits van 1994. Hij kreeg de belangrijkste radioprijs, volgens de jury, omdat hij radio maakt “die rijpt als een fijne kaas of een goede wijn”. Het juryrapport noemt de Grand Mix een “puur passieproject”.

Eerder werd al bekendgemaakt dat het absurdistische tv-programma Jiskefet (1990-2005) werd bekroond met de Ere Zilveren Nipkowschijf. Komiek Michiel Romeyn nam de prijs in ontvangst. Het team van RadiOlympia (NOS NPO radio 1) ontving de Ere Zilveren Reissmicrofoon. De speciale vermelding van de Reissmicrofoon was voor de nieuwe, eclectische radiozender CREAM. De Speciale Vermelding van de Nipkowschijf werd uitgereikt aan Sunny Bergman voor Blauwe ballen en andere verkrachtingsmythes, haar spraakmakende documentaire over verkrachting.

Uit het juryrapport:

Een valse start – 100 dagen in de jeugd- en gezinszorg
Regie: Katinka de Maar. Uitgangspunt van de reeks ‘100 Dagen in…’ is dat tv-maker Nicolaas Veul als leek, buitenstaander, stagiair gaat werken in een beroepssector. En dat niet in zomaar een bedrijf of fabriek, maar op gevoelige plekken zoals de psychiatrie, het buurtmaatschappelijk werk, het onderwijs. De presentator doet dit ten dienste van zijn eigen werk, zijn programma. Is dat verantwoord jegens leerlingen, patiënten, cliënten? Jegens tijdelijke collegae en werkgevers?

‘Niet aan beginnen’ zou een begrijpelijke reactie zijn van de betreffende instellingen, maar ook van de omroep. Helemaal nu het in deze vierde reeks om de jeugd- en gezinszorg gaat: een extreem kwetsbare setting. Maar ten vierden male bewijst Nicolaas Veul dat met totale integriteit, inzet en empathie (die trouwens niet aan te leren zijn) een indrukwekkend, maar vooral ook belangrijk programma te maken is.

Belangrijk voor ons kijkers, burgers, om te laten zien, horen en vooral voelen wat er soms met onze jongste burgers gebeurt. Belangrijk om te beseffen welke taak wij als maatschappij hebben om gezinnen te helpen het juiste spoor naar de toekomst te vinden.

Een valse start – 100 dagen in de jeugd- en gezinszorg (VPRO) maakt duidelijk hoe immens de verantwoordelijkheden zijn van de mensen die deze taak uitvoeren. En hoe belangrijk, nee, onmisbaar ze zijn voor hun pupillen. En dat terwijl deze beroepen relatief laag aangeschreven staan, zoals met de hele ‘zachte’ en zorgsector het geval is.

Hier geen meerdere eer en glorie van de presentator, maar volstrekte dienstbaarheid. Wie kijkt naar een worstelende Veul voelt respect. Voor hem, maar minstens zozeer voor zijn tijdelijke collega’s. En je ervaart diep mededogen met kinderen die buiten hun schuld een akelig valse start in het leven maken. Terwijl de kijker tegelijk leert dat ‘zielig vinden’ de kinderen geen recht doet. Gewetensvol is de essentie van Een valse start. Een serie die Veul confronteerde met zijn eigen geschiedenis. En menig kijker met eigen vooroordelen.

Ben Liebrand – Grandmix 1994

De reden voor een nominatie kan urgentie zijn, of verdieping. Maar ook plezier en vasthoudendheid. Wat alle Zilveren Reissmicrofoon-kandidaten sinds 1966 sowieso verbindt, is de hoorbare passie van de makers, vaak wekelijks en soms zelfs dagelijks te beluisteren. Maar er is ook dat andere, welhaast nog uitzonderlijker vakmanschap. Schaarse radio die rijpt als een fijne kaas of een goede wijn.

Aan dit éne unieke commerciële radio-uur, bestemd voor alle koolstofgebaseerde levensvormen, is een buitenaardse dertig jaar lang gesleuteld. Dat is ongetwijfeld een wereldrecord en het bewijs dat we hier te maken hebben met een puur passieproject.

In 1983 wordt bij omroep Veronica op Hilversum I het jaar voor het eerst afgesloten met Ben Liebrands Grandmix, nadat eerder dat jaar In The Mix startte als eerste non-stop radioprogramma van Nederland. Met zijn vernieuwende Grandmixen introduceert Liebrand een nieuw genre en inspireert hij generaties aan Nederlandse dj’s, van Armin van Buuren tot DJ Sandstorm en Tiësto. Na tien edities van de Grandmix slaat omroeppolitiek een gat in de serie en in 1995 verlaat Veronica het publieke bestel. Vanaf de millenniumwisseling geeft Radio 538 Liebrand de kans jaarlijks weer een nieuwe Grandmix te maken, door het programma op oudejaarsavond uit te zenden.

In 2023 is Ben Liebrand begonnen om alle missende edities in te halen. Dat onderstreept zijn gedreven vakmanschap en het icoon dat de Grandmix is. Op 31 december 2024 zond Radio Veronica, de plek waar het allemaal begon in 1983, de Grandmix1994 uit. Deze unieke editie, die de muziek van 1994 verenigt met de productietechnieken van 2024, bewijst opnieuw Liebrands buitengewone talent en benadrukt na de verrassende terugkeer zijn voornemen om de verzameling echt compleet te maken. De meester weet opnieuw de balans te vinden tussen zijn technisch perfectionisme, een representatieve muziekkeuze én alle elementen die nodig zijn om zo’n muzikale tijdreis via de radio tot een succes te maken. Het vakkundige resultaat heeft de jury nu al in spanning en verwachting voor de aankomende jaarwisselingen.

De Jury’s

De jury van de Zilveren Nipkowschijf (sedert 1961) bestaat uit tv-critici en mediajournalisten: Renate van der Bas (voorzitter), Maaike Bos en Nienke Schipper (beiden Trouw), Amber Wiznitzer en Wilfred Takken (NRC), Dennis Jansen en Angela de Jong (Algemeen Dagblad), Daphne van Rossum en Jordi Versteegden (De Telegraaf), Yasmina Aboutaleb en Arno Haijtema (De Volkskrant), Stefan Raatgever (Het Parool), Walter van der Kooi (De Groene Amsterdammer) en Ron Vergouwen (freelance mediajournalist bij o.a. NPO Radio 1).

De jury van de Zilveren Reissmicrofoon wordt geleid door Vincent Bijlo (Radiorecensent NRC). De jury bestaat verder uit Edwin Wendt (freelance mediajournalist), Paul van der Lugt (oud-directeur RTV Utrecht), Roeland van Zeijst (radiospecialist Broadcast Magazine) en Rutger Boxhoorn (radiodocent Hogeschool InHolland).