1998 – Paul Witteman

Paul Witteman zal zich misschien wel eens hebben afgevraagd of de jury van de Zilveren Nipkowschijf iets tegen hem had. Hij behoorde de laatste jaren immers steeds tot de finalisten in de juryberaadslagingen, maar toch ging de prijs elke keer aan zijn neus voorbij. Omroepman van het jaar 1995 is ook mooi, maar waar bleef de Nipkow? Het begon op te vallen. Nederland werd onrustig. Hier en daar werd al geopperd Witteman als troostprijs het premierschap van Nederland aan te bieden. Wat was er aan de hand?

Had Witteman aartsvijanden in de jury die langs deze onsympathieke weg oude vetes met hem beslechtten? Of had hij in een grijs verleden misschien iets oneerbiedigs gezegd over het nobele vak van tv-criticus? Dit laatste zou zijn kansen vanzelfsprekend inderdaad aanzienlijk hebben geschaad, de jury mag daar geen misverstanden over laten bestaan. Helaas: niets van dat alles. De jury heeft met name vorig jaar en dit jaar langdurig beraadslaagd over de kandidatuur van Witteman. Steeds ontstonden er twee kampen.

Het ene kamp vond dat de prijs niet naar een journalist behoort te gaan, hoe goed die ook in zijn vak is, maar naar een programmamaker in de zogeheten creatieve sector van amusement en documentaires. Het andere kamp vond dat het ook een creatieve kunst is om journalistiek op zo’n hoog niveau te beoefenen als Witteman dat nu al jarenlang lukt.

Vorig jaar won het eerste kamp, overigens met slechts een stem verschil. Dit jaar triomfeerde het tweede kamp, met twee stemmen verschil. Waarom deze verschillende afloop? Dat heeft te maken met de ondoorgrondelijke wegen van jurering in het algemeen en de Nipkow-jurering in het bijzonder. Jury’s zijn grillige organen die bovendien niet elk jaar dezelfde samenstelling hebben.
Juryleden komen en gaan, maar kwaliteit blijft altijd bestaan. In dit geval gaat het om de kwaliteit van een uitzonderlijke vakman. Paul Witteman zal de televisiegeschiedenis ingaan als een programmamaker die in de jaren 90 als geen ander zijn stempel heeft gedrukt op de informatieve sector. Hij was en is niet alleen een voortreffelijk presentator, maar ook een intelligent interviewer, die zich met schijnbaar groot gemak op de moeilijkste gebieden begeeft.

Hij heeft gedenkwaardige interviews gemaakt met zeer uiteenlopende mensen. Hij heeft psychiaters geïnterviewd, maar ook psychopaten (het eerste interview met een stalker was van Witteman). Hij heeft jarenlang in een praatprogramma mensen met grote emotionele problemen meevoelend, maar nooit klef aan het woord gelaten. Witteman laat iedereen in zijn waarde, of het nu de minister-president is of een plagiaat plegende hoogleraar. Maar hij laat wel ondubbelzinnig blijken dat hij de waarheid horen wil, en niets dan de waarheid.

Dat alles maakt hem tot een programmamaker van formaat, de beste in zijn soort. Zijn naam staat borg voor kwaliteit. Alleen al de stroom programma’s die hij de laatste jaren heeft gemaakt en heeft helpen maken, bewijst hoe vruchtbaar zijn talent is. De Ronde van Witteman, Nova, Buitenhof, Het Lagerhuis en B&W zijn mede en vooral dankzij de inbreng van Paul Witteman begrippen geworden. Onmisbaar was ook zijn aandeel in de grote verkiezingsavonden van de afdgelopen jaren.

Paul Witteman bewees, en dat is niet zijn geringste verdienste, dat het mogelijk is een groot publiek te bereiken met een kwalitatief hoogwaardig aanbod. Dat is altijd zijn streven geweest, al vanaf het moment dat hij in 1986 de eindredactie van Achter het Nieuws op zich nam. En eigenlijk ook al daarvoor, toen hij nog voor de radio werkte en met het team van De stand van zaken de Zilveren Reissmicrofoon won.

Dat het publieke bestel nog niet is weggevaagd door de commerciÎle stations is vooral te danken aan programmamakers als Paul Witteman, en (uiteraard) aan de mensen, in zijn geval met name bij de VARA, die ruim baan hebben gemaakt voor zijn talent.

De erelijst met de winnaars van de Zilveren Nipkowschijf bevat louter grote namen. Want wat men ook van tv-critici mag beweren, hun smaak is nog niet helemaal verpest door de niet altijd even briljante programmering. Op die lijst met grote namen hoort Witteman thuis. Hij is er wat laat op terechtgekomen, maar hij is er nu nooit meer van af te krijgen.