Zaterdagmatinee

at de Zilveren Reissmicrofoon dit jaar wordt uitgereikt aan de Zaterdagmatinee, wekt op het eerste gezicht misschien de indruk alsof een jury in 2007 alsnog een prijs toekent aan de Duitse geluidspionier Eugen Reiss die in 1924 de uitvinder was van de eerste radiomicrofoon.

Met andere woorden: het lijkt een beetje aan de late kant om nú nog eens iets te bekronen dat al zó lang zó goed is. Maar aan de andere kant: waarom zou een programma als de Zaterdagmatinee voor eeuwig buiten de prijzen moeten vallen omdat het al zo lang bestaat? Wat dat betreft is het nooit te laat om een gemis goed te maken. Want een gemis is het.

Toen tijdens de laatste vergadering één van de juryleden over de Zaterdagmatinee begon, moest er wel drie keer in de lijst van alle vorige winnaars worden gekeken om volkomen zeker te weten dat er niet al veel eerder een Reissmicrofoon aan was toegekend – zo onwaarschijnlijk leek dat. Maar het bleek echt waar te zijn; dit was onze kans om een programmaserie van uitzonderlijke kwaliteit alsnog voor het eerst te bekronen.

De Matinee op de Vrije Zaterdag luidde jarenlang de volledige titel, en zo was het vanaf de allereerste uitzending, op 23 september 1961, ook bedoeld. Vanuit het aloude sociaal-democratische verheffingsideaal wilde de VARA iets extra’s doen voor een geheel nieuwe, grote groep luisteraars die voortaan gingen profiteren van de invoering van de vrije zaterdag. Maar al meteen kreeg Hans Kerkhoff, de man van het eerste uur, volledig de vrije hand om te programmeren wat hij wilde programmeren.

Geen populaire concerten voor de grote massa, maar juist de muziek die in de reguliere concertpraktijk zelden of nooit werd gespeeld. Waardoor de Matinee al vanaf het begin een eigen positie innam, een belangrijke uitbreiding van het Nederlandse concertrepertoire. En zo is het gebleven, tot op de dag van vandaag. Veelal onbekende muziek van soms onbekende, maar vaak ook bekende componisten. Met als aparte specialiteit de concertant uitgevoerde opera’s die de Matinee wereldfaam hebben bezorgd.

Zaterdagmatinee

Zestien jaar lang bleef Kerkhoff de baanbrekende programmeur. Na hem kwamen Kees Hillen, Jan Zekveld, André Hebbelinck en de huidige Zaterdagmatinee-leider Kees Vlaardingerbroek. Verder is de VARA, die de Matinee jarenlang in stand heeft gehouden, door allerlei onnavolgbare staaltjes van omroeppolitiek buiten beeld geraakt. Maar gelukkig waren er toen een paar adoptie-ouders. Nu is de Zaterdagmatinee, zoals het officieel wordt geformuleerd, een productie van AVRO Klassiek en NPS Radio, in samenwerking met de TROS.

Maar het unieke karakter van de Matinee is geheel intact gebleven en de presentatie op Radio 4 is er zelfs nog op vooruitgaan, met inleidende en flankerende programma’s die elke Matinee-uitzending op radio en televisie een eigen context geven. Voor zo veel bijzonders in een genre dat het in Hilversum steeds minder makkelijk krijgt, is de Zilveren Reissmicrofoon een meer dan verdiende bekroning.